***
Robin Hahnel’ın, Milton Friedman’ın -her biri popüler mitlere dönüşen- serbest piyasa kapitalizminin sözde erdemlerine dair iddialarını tek tek yanıtladığı yazı dizisini Siyasal İktisat için çevirdik. Hahnel yedinci yazıda "piyasaların adil olduğu" mitini ele alıyor.
***
Mit#7: "Piyasalar Adildir."
Kapitalizm sadece insanlar üretken mülkiyetin sahipliğinden haksız gelir elde ettikleri için mi adil değildir? Yoksa işgücü piyasaları da mı adaletsizdir? Rekabetçi işgücü piyasalarında ücretler ve maaşlar ayrım gözetilmeksizin belirlenmiş olsaydı bile öğleden sonra 2'ye kadar golf sahasında olan bir cerrah, haftada elli saat çalışan bir çöp toplayıcısından on kat daha fazla tüketim yapardı. Çünkü cerrah doğuştan kabiliyetliydi ve toplumsal anlamda maliyetli eğitimden geniş ölçüde faydalandı. Serbest emek ve sermaye piyasaları, pek çok zenginin diğerlerinden daha çok çalıştığını ya da daha fazla fedakarlık yaptığını değil; onların zenginlik, yetenek miras aldığını ya da tek kelimeyle şanslı olduklarını ifade eder.
2. Bölümde, 2. ilkeye göre – her birine emeğinin katkısının ederine göre - dağıtımın adaletsiz olduğu sonucuna vardık. Çünkü beşeri sermayeden elde edilen gelir adaletsiz, aynı nedenlerden dolayı fiziksel sermayeden elde edilen gelir haksızdır: İnsanların katkılarının değerlerindeki farklılıkların sebebini, çabaların ya da özverilerin farklılığı dışında bir şeyin oluşturması insanların kontrol etme yeteneklerinin ötesindedir ve hiçbir durumda ahlaki yükümlülük oluşturmaz.
Anımsatalım: Hahnel, The ABC’s of Political Economy başlıklı kitabının ikinci bölümünde üç farklı “ekonomik adalet kavrayışı”nı ele alıp birbiriyle karşılaştırır (ve neden üçüncüsünü savunduğunu açıklar):
1. Muhafazakâr birinci ilke: Kişinin, bireysel ve sahip olduğu üretken mülkiyetin katkısının değerine göre ödeme.
2. Liberal ikinci ilke: Yalnızca kişinin bireysel katkısının değerine göre ödeme.
3. Radikal üçüncü ilke: Kişinin bireysel çabasına ya da özverisine göre ödeme.Ancak gerçek dünya kapitalizminde ücretler, marjinal ürün değerine dayalı ücretlerden daha adaletsizdir. Azınlıklara ve kadınlara emeklerinin katkılarının piyasa değeri ödenmez. İşe alma, terfi ve ücretlerde ekonomik ayrımcılık gözetilmesi, mesleki gettoların varlığı ve eğitimde sağlanmayan fırsat eşitliği sebebiyle gerçek dünya kapitalizmindeki eşitsizlikler, ideal modellerde olduğundan çok daha kötüdür.
*Yazının orijinaline http://www.socialisteconomist.com/2018/12/miltons-myth-7-markets-are-fair.html adresinden ulaşabilirsiniz.
*Sekizinci yazı için tıklayınız.